HOW TO GET A GUN LICENSE IN INDIA | बंदुकीचा परवाना कसा काढायचा? जाणून घ्या संपूर्ण प्रक्रिया आणि नियम...!

 आत्मसंरक्षणासाठी किंवा काही विशिष्ट कारणांसाठी शस्त्र बाळगण्याची इच्छा अनेक लोकांना असते. मात्र, भारतात बंदुकीचा परवाना (Gun License) मिळवणे ही एक किचकट आणि कठोर कायदेशीर प्रक्रिया आहे. 'शस्त्र अधिनियम, १९५९' (Arms Act, 1959) नुसार, परवान्याशिवाय कोणतेही शस्त्र बाळगणे हा गंभीर गुन्हा आहे. त्यामुळे, जर तुम्हाला बंदुकीचा परवाना काढायचा असेल, तर त्याची संपूर्ण प्रक्रिया, नियम आणि आवश्यक कागदपत्रे समजून घेणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.

बंदुकीचा परवाना कसा काढायचा? जाणून घ्या संपूर्ण प्रक्रिया आणि नियम...!

बंदुकीचा परवाना का आणि कोणाला मिळतो?

भारतात बंदुकीचा परवाना सहजासहजी मिळत नाही. तो केवळ विशिष्ट आणि योग्य कारणांसाठी दिला जातो, ज्यात प्रामुख्याने खालील बाबींचा समावेश असतो:

1. आत्मसंरक्षण: जर तुमच्या जीवाला किंवा मालमत्तेला गंभीर धोका असेल आणि तुम्ही तो सिद्ध करू शकत असाल (उदा. जीवे मारण्याची धमकी, हल्ल्याचा प्रयत्न, खंडणीची मागणी), तर आत्मसंरक्षणासाठी परवाना मिळू शकतो. यासाठी पोलीस ठाण्यात दाखल केलेल्या FIR (प्रथम माहिती अहवाल) ची प्रत आवश्यक असते.
2. पीक/मालमत्ता संरक्षण: शेतकऱ्यांना वन्य प्राण्यांपासून पिकांचे संरक्षण करण्यासाठी किंवा मोठ्या मालमत्तेच्या रक्षणासाठी परवाना मिळू शकतो.
3. खेळ (Sports Shooting): जर तुम्ही राष्ट्रीय किंवा आंतरराष्ट्रीय स्तरावर नेमबाजीचे खेळाडू असाल, तर खेळासाठी परवाना दिला जातो.
4. व्यावसायिक वापर: काही विशिष्ट व्यावसायिक (उदा. बँकेचे सुरक्षा रक्षक, कॅश व्हॅन) किंवा सुरक्षा संस्थांना त्यांच्या कामाच्या स्वरूपाप्रमाणे परवाना दिला जातो.

परवान्यासाठी पात्रता निकष:

• अर्जदार किमान २१ वर्षांचा असावा.
• तो भारताचा नागरिक असावा.
• अर्जदाराला कोणताही गंभीर गुन्हेगारी इतिहास नसावा.
• तो मानसिक आणि शारीरिकदृष्ट्या निरोगी आणि सक्षम असावा.

बंदुकीचा परवाना मिळवण्याची प्रक्रिया (सर्वसाधारण):

बंदुकीचा परवाना मिळवण्यासाठी एक लांब आणि अनेक टप्प्यांची प्रक्रिया असते, ज्यात प्रशासकीय आणि पोलीस पडताळणीचा समावेश असतो:

1. अर्ज सादर करणे:
• तुम्हाला तुमच्या स्थानिक जिल्हा दंडाधिकारी (District Magistrate - DM) कार्यालय, जिल्हा पोलीस अधीक्षक (District SP) कार्यालय, किंवा पोलीस आयुक्त (Commissioner of Police) कार्यालयात अर्ज करावा लागतो.
• 'शस्त्र नियम, २०१६' नुसार फॉर्म A-1 मध्ये अर्ज भरावा लागतो. हा फॉर्म संबंधित कार्यालयातून किंवा अधिकृत वेबसाइटवरून डाउनलोड करता येतो.
• अर्जामध्ये तुम्हाला बंदुकीचा परवाना कशासाठी हवा आहे, याचे स्पष्ट आणि ठोस कारण द्यावे लागते.
2. कागदपत्रांची पूर्तता:
• अर्जासोबत सर्व आवश्यक कागदपत्रे जोडावी लागतात. (कागदपत्रांची सविस्तर यादी खाली दिली आहे).
3. पोलीस पडताळणी (Police Verification):
• अर्ज सादर केल्यानंतर, पोलीस विभागाकडून तुमची सखोल पार्श्वभूमी तपासणी (Background Check) केली जाते. यात खालील गोष्टी तपासल्या जातात:
• तुमच्याविरुद्ध कोणताही गुन्हेगारी गुन्हा दाखल आहे का?
• तुमचे चारित्र्य कसे आहे?
• तुम्ही ज्या पत्त्यावर राहता, तो खरा आहे का?
• गुप्तचर विभागही तुमच्याविषयी माहिती गोळा करतो.
4. वैद्यकीय तपासणी:
• तुम्हाला सरकारी डॉक्टरांकडून मानसिक आणि शारीरिकदृष्ट्या निरोगी असल्याबद्दलचे वैद्यकीय प्रमाणपत्र (Medical Fitness Certificate - Form S-3) सादर करावे लागते.
5. मुलाखत:
• परवाना देणारे अधिकारी (जिल्हा दंडाधिकारी किंवा पोलीस आयुक्त) तुमची वैयक्तिक मुलाखत घेऊ शकतात. यात तुम्हाला बंदुकीची गरज का आहे, हे पटवून द्यावे लागते.
6. शस्त्र हाताळण्याचे प्रशिक्षण (Firearm Training):
• नवीन नियमांनुसार, अनेक राज्यांमध्ये शस्त्र सुरक्षितपणे हाताळणे, वापरणे आणि गोदामात ठेवणे याबाबतचे प्रशिक्षण (Form S-1) आणि हमीपत्र (Form S-2) अनिवार्य केले आहे.
7. अंतिम निर्णय:
• सर्व पडताळणी आणि तपासणी पूर्ण झाल्यावर, परवाना देणारे अधिकारी तुमच्या अर्जावर अंतिम निर्णय घेतात.
• जर तुमचा अर्ज मंजूर झाला, तर तुम्हाला बंदुकीचा परवाना दिला जातो. अर्ज फेटाळल्यास, त्याचे कारण लेखी स्वरूपात दिले जाते आणि तुम्ही त्याविरुद्ध अपील करू शकता.

बंदुकीच्या परवान्यासाठी आवश्यक कागदपत्रे (सर्वसाधारण):

• विहित नमुन्यातील अर्ज (Form A-1).
• ओळखीचा पुरावा: आधार कार्ड, पॅन कार्ड, पासपोर्ट, मतदार ओळखपत्र.
• पत्त्याचा पुरावा: आधार कार्ड, मतदार ओळखपत्र, वीज बिल, टेलिफोन बिल, रेशन कार्ड.
• वयाचा पुरावा: जन्माचा दाखला, शाळा सोडल्याचा दाखला.
• पासपोर्ट आकाराचे फोटो: नुकतेच काढलेले (२-४ प्रती).
• ९० दिवसांच्या शस्त्र हाताळण्याच्या प्रशिक्षणाचे प्रमाणपत्र (Form S-1) (लागू असल्यास).
• शस्त्र सुरक्षित ठेवण्याची हमीपत्र (Form S-2).
• शारीरिक आणि मानसिकदृष्ट्या सक्षम असल्याबद्दलचे वैद्यकीय प्रमाणपत्र (Form S-3).
• आयकर विवरणपत्र (ITR): मागील तीन वर्षांचे (उत्पन्नाचा पुरावा).
• ज्या कारणासाठी परवाना हवा आहे, त्याचा सविस्तर पुरावा:
• आत्मसंरक्षणासाठी: FIR ची प्रत, धमकी मिळाल्याचा पुरावा.
• शेती/मालमत्ता संरक्षणासाठी: ७/१२ उतारा, ८-अ उतारा, मालमत्तेचा तपशील.
• खेळासाठी: राज्य किंवा राष्ट्रीय पातळीवरील खेळाचे प्रमाणपत्र.
• शैक्षणिक अर्हता प्रमाणपत्रे.
• मागील निवासस्थानाचे तपशील (जर बदलले असेल तर).

महत्त्वाचे मुद्दे:

• बंदुकीचा परवाना मिळणे हे केवळ तुमच्या गरजेवर नाही, तर शासनाच्या नियमांवर आणि तुमच्या पार्श्वभूमीवर अवलंबून असते.
• परवाना मिळाल्यानंतरही शस्त्राचा वापर आणि साठवणूक याबद्दल कठोर नियम पाळावे लागतात.
• परवान्याचे नियमितपणे नूतनीकरण (Renewal) करणे आवश्यक आहे.

    बंदुकीचा परवाना काढण्याची प्रक्रिया गुंतागुंतीची असली तरी, ती सार्वजनिक सुरक्षा सुनिश्चित करण्यासाठी आवश्यक आहे. योग्य माहिती घेऊन आणि सर्व नियमांचे पालन करूनच या प्रक्रियेत सहभागी व्हा.