हयातीचा दाखला कसा काढायचा?

हयातीचा दाखला म्हणजे काय?

हयातीचा दाखला (Alive Certificate / Life Certificate) हा एक अधिकृत दस्तऐवज आहे जो एखादी व्यक्ती जिवंत असल्याचे प्रमाणित करतो. याचा उपयोग मुख्यतः निवृत्तीवेतन (पेंशन) घेणाऱ्या व्यक्तींना दरवर्षी सरकारकडे सादर करण्यासाठी होतो. याशिवाय काहीवेळा बँक व्यवहार, विमा दावे किंवा इतर शासकीय कामकाजासाठीसुद्धा या दाखल्याची गरज भासते.

हयातीचा दाखला कसा काढायचा?e

हयातीचा दाखला काढण्याची गरज कोणाला असते?

निवृत्त शासकीय कर्मचाऱ्यांना (पेंशनधारक)
विमा दाव्यांसाठी
कौटुंबिक वादप्रकरणांमध्ये
जमीन व वारसाहक्काशी संबंधित कामांमध्ये
बँक खात्यातील खातेदार जिवंत असल्याचे प्रमाण देण्यासाठी

हयातीचा दाखला कुठे व कसा मिळतो?

हयातीचा दाखला मिळवण्यासाठी तुम्ही खालील ठिकाणी अर्ज करू शकता:

ग्रामपंचायत कार्यालय (गावातील नागरिकांसाठी)
नगर परिषद / महापालिका कार्यालय (शहरातील नागरिकांसाठी)
तलाठी कार्यालय / तहसील कार्यालय
कॉमन सर्व्हिस सेंटर (CSC / Seva Kendra)
ऑनलाइन माध्यमे – डिजीलॉकर किंवा उमंग अ‍ॅप (काही ठिकाणी सुविधा उपलब्ध)

हयातीचा दाखला काढण्यासाठी आवश्यक कागदपत्रे

आधार कार्ड (ओळखपत्र म्हणून)
पत्त्याचा पुरावा (उदा. रेशन कार्ड, विज बिल)
पासपोर्ट साइज फोटो
पेंशन आयडी (जर अर्ज पेंशनसाठी करत असाल तर)
स्वतःची उपस्थिती (दाखला मिळवणाऱ्या व्यक्तीने स्वतः उपस्थित राहणे आवश्यक)

ऑफलाइन पद्धतीने हयातीचा दाखला कसा काढावा?

जवळच्या ग्रामपंचायत, तलाठी किंवा नगरपालिकेत जा.
संबंधित अधिकाऱ्यांना ‘हयातीचा दाखला’ काढायचा असल्याचे सांगा.
आवश्यक अर्ज फॉर्म भरून द्या.
संबंधित अधिकारी तुमची प्रत्यक्ष उपस्थिती तपासतील.
ओळख पटल्यावर अधिकृत शिक्कामोर्तब करून हयातीचा दाखला दिला जाईल.

ऑनलाइन हयातीचा दाखला काढण्याची प्रक्रिया (जिथे उपलब्ध आहे):

https://jeevanpramaan.gov.in/ या वेबसाइटवर लॉगिन करा.
आधार नंबर व बायोमेट्रिक व्हेरिफिकेशनद्वारे नोंदणी करा.
नोंदणीनंतर डिजिटल जीवन प्रमाणपत्र डाउनलोड करता येईल.
हे प्रमाणपत्र पेंशन कार्यालयात सादर करता येते.

हयातीचा दाखला मिळण्यास लागणारा वेळ

ऑफलाइन अर्ज केल्यास: 1 ते 2 दिवसांत मिळतो.
ऑनलाइन अर्ज केल्यास: तत्काळ किंवा काही तासांत प्रमाणपत्र मिळते.

महत्त्वाचे टिप्स

हयातीचा दाखला दरवर्षी नव्याने काढावा लागतो, विशेषतः पेंशनसाठी.
दाखला काढताना व्यक्तीची प्रत्यक्ष उपस्थिती अनिवार्य असते.
दाखल्यावर अधिकाऱ्याचा सही व शिक्का आवश्यक असतो.

निष्कर्ष

हयातीचा दाखला हा एक महत्त्वाचा शासकीय दस्तऐवज आहे, जो वेळीच आणि योग्य पद्धतीने मिळवणे आवश्यक असते. विशेषतः निवृत्त व्यक्तींसाठी हा दाखला वेळेवर मिळणे अत्यंत गरजेचे आहे, अन्यथा पेंशन रोखली जाऊ शकते. त्यामुळे वेळ न घालवता आपला हयातीचा दाखला लवकरात लवकर मिळवा आणि भविष्यातील गैरसोयीपासून बचाव करा.